آندوسکوپ چیست؟

آندوسکوپ یک لوله بلند و انعطاف‌پذیر با دوربین داخلی و منبع نور است که توسط متخصصان پزشکی برای بررسی فضای داخلی بدن بدون نیاز به جراحی تهاجمی استفاده می‌شود. آندوسکوپ‌ها به پزشکان این امکان را می‌دهند که داخل دستگاه گوارش، سیستم تنفسی و سایر اندام‌های داخلی را به صورت بلادرنگ ببینند. این ابزار انقلابی در تشخیص‌های مدرن و روش‌های کم‌تهاجمی ضروری است. آندوسکوپ‌ها چه از طریق دهان، رکتوم، بینی یا برش جراحی کوچک وارد شوند، تصویری واضح از مناطقی ارائه می‌دهند که در غیر این صورت نیاز به جراحی باز برای بررسی دارند.

آندوسکوپی - روشی که با استفاده از آندوسکوپ انجام می‌شود - معمولاً برای شناسایی علت علائمی مانند درد مزمن، خونریزی دستگاه گوارش، مشکل در بلع یا رشد غیرطبیعی بافت‌ها استفاده می‌شود. ماهیت غیرتهاجمی آن به طور قابل توجهی زمان بهبودی بیمار، خطر عفونت و عوارض جراحی را کاهش می‌دهد.

چرا آندوسکوپ‌ها در پزشکی مدرن اهمیت دارند؟

توسعه و پیشرفت آندوسکوپ، تشخیص و درمان مدرن را متحول کرده است. از شناسایی سرطان‌ها در مراحل اولیه گرفته تا درمان خونریزی دستگاه گوارش در محل، آندوسکوپ‌ها دسترسی بی‌نظیری به بدن انسان با حداقل ناراحتی و زمان از کارافتادگی ارائه می‌دهند.

آندوسکوپی نقش مهمی در تشخیص زودهنگام دارد که کلید درمان بیماری‌هایی مانند سرطان، زخم معده و بیماری‌های التهابی قبل از وخیم شدن آنهاست. امکان انجام بیوپسی یا مداخلات در طول یک عمل، ارزش زیادی برای بیماران و پزشکان دارد.

علاوه بر این، نوآوری‌هایی مانند آندوسکوپی کپسولی، تصویربرداری باند باریک و آندوسکوپی با کمک ربات، همچنان به افزایش دقت، دسترسی و ایمنی این فناوری پزشکی ضروری کمک می‌کنند.

آندوسکوپ چه چیزهایی را می‌تواند بررسی کند؟

آندوسکوپی مدرن پزشکان را قادر می‌سازد تا با استفاده از آندوسکوپ‌های مخصوص، ساختارهای داخلی مختلف بدن انسان را به صورت بصری بررسی کنند. این ابزارها بسته به اندام یا سیستمی که مورد بررسی قرار می‌گیرد، از نظر اندازه، انعطاف‌پذیری و عملکرد متفاوت هستند. امروزه انواع مختلفی از روش‌های آندوسکوپی متناسب با نواحی خاص بدن وجود دارد که آن را به سنگ بنای پزشکی تشخیصی و درمانی تبدیل می‌کند.

در زیر، شرح مفصلی از رایج‌ترین انواع معاینات آندوسکوپی و نواحی مورد استفاده برای ارزیابی آنها ارائه شده است:

آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی (EGD)

این روش که با نام ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD) نیز شناخته می‌شود، به پزشکان اجازه می‌دهد تا دستگاه گوارش فوقانی، از جمله مری، معده و قسمت اول روده کوچک (اثنی عشر) را معاینه کنند. این روش می‌تواند هم برای تشخیص و هم برای درمان استفاده شود.

چرا انجام می‌شود؟
پزشکان ممکن است EGD را برای مواردی مانند موارد زیر توصیه کنند:

• سوزش سر دل یا رفلاکس اسید مداوم

• مشکل در بلع

• حالت تهوع یا استفراغ مزمن

• کاهش وزن بی‌دلیل

• خونریزی دستگاه گوارش

• زخم‌ها یا تومورهای مشکوک

در طول عمل چه کاری می‌توان انجام داد؟

• مجموعه بیوپسی

• برداشتن پولیپ یا جسم خارجی

• کنترل خونریزی با استفاده از گیره یا کوتریزاسیون

• گشاد شدن نواحی تنگ شده (اتساع)

چه انتظاری باید داشت:
بیماران معمولاً برای به حداقل رساندن ناراحتی، داروی آرام‌بخش دریافت می‌کنند. ممکن است برای کاهش رفلکس تهوع، بی‌حسی موضعی به گلو اسپری شود. آندوسکوپ به آرامی از طریق دهان وارد شده و به سمت معده و دوازدهه هدایت می‌شود. یک دوربین، تصاویر با وضوح بالا را به مانیتور منتقل می‌کند تا پزشک آنها را بررسی کند.

این عمل معمولاً ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و پس از آن یک دوره کوتاه تحت نظر بودن تا زمانی که اثر آرام‌بخش از بین برود، ادامه می‌یابد.

کولونوسکوپی

در این روش از یک آندوسکوپ انعطاف‌پذیر که از طریق رکتوم وارد می‌شود، برای بررسی کل روده بزرگ (کولون) و رکتوم استفاده می‌شود. این روش معمولاً برای غربالگری سرطان روده بزرگ و ارزیابی علائم دستگاه گوارش تحتانی استفاده می‌شود.

چرا انجام می‌شود؟

• غربالگری سرطان روده بزرگ (به ویژه برای افراد بالای ۵۰ سال)

• خون در مدفوع، اسهال مزمن یا یبوست

• کم خونی یا کاهش وزن بدون دلیل مشخص

• مشکوک به پولیپ روده بزرگ یا بیماری التهابی روده

در طول عمل چه کاری می‌توان انجام داد؟

• برداشتن پولیپ‌های روده بزرگ

• بیوپسی بافت

• درمان ضایعات یا خونریزی‌های جزئی

چه انتظاری باید داشت:
پس از آماده‌سازی روده در روز قبل، بیماران برای انجام این عمل آرام‌بخش دریافت می‌کنند. کولونوسکوپ از طریق رکتوم وارد می‌شود و پزشک تمام طول روده بزرگ را معاینه می‌کند. هر پولیپی که پیدا شود اغلب می‌تواند درجا برداشته شود. معاینه معمولاً 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. به دلیل آرام‌بخشی، بیماران باید پس از آن برای رفتن به خانه هماهنگی لازم را انجام دهند.

برونکوسکوپی

برونکوسکوپیبه پزشکان اجازه می‌دهد تا داخل نای و نایژه‌ها را مشاهده کنند، که این امر برای تشخیص مشکلات ریه یا مجاری هوایی مفید است.

چرا انجام می‌شود؟

• سرفه مزمن یا سرفه خونی

• یافته‌های غیرطبیعی در عکس‌برداری با اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن قفسه سینه (مثلاً ندول، ذات‌الریه بدون علت مشخص)

• مشکوک به تومور یا استنشاق جسم خارجی

• نمونه‌برداری از بافت یا مایع برای آزمایش عفونت یا سرطان

در طول عمل چه کاری می‌توان انجام داد؟

• جمع‌آوری نمونه‌های بافت یا مخاط

• خارج کردن اجسام خارجی

• کنترل خونریزی

• شستشوی برونکوآلوئولار (شستشوی ریه)

چه انتظاری باید داشت:
بی‌حسی موضعی معمولاً از طریق استنشاق اعمال می‌شود؛ برخی از بیماران همچنین آرام‌بخش دریافت می‌کنند. برونکوسکوپ از طریق بینی یا دهان وارد شده و به داخل مجاری هوایی هدایت می‌شود. این عمل معمولاً 20 تا 40 دقیقه طول می‌کشد. ممکن است پس از آن مقداری سوزش گلو یا سرفه ایجاد شود.

سیستوسکوپی

سیستوسکوپیشامل وارد کردن یک اسکوپ نازک از طریق مجرای ادرار برای بررسی مثانه و مجاری ادراری است، که در درجه اول برای تشخیص بیماری‌های اورولوژی انجام می‌شود.

چرا انجام می‌شود؟

• خون در ادرار (هماچوری)

• تکرر ادرار یا فوریت در ادرار کردن، مشکل در ادرار کردن

• بی‌اختیاری

• مشکوک به تومور یا سنگ مثانه

• تنگی مجرای ادرار یا وجود اجسام خارجی

در طول عمل چه کاری می‌توان انجام داد؟

• بیوپسی‌ها

• برداشتن تومورهای کوچک یا سنگ‌ها

• ارزیابی ساختار و ظرفیت مثانه

• قرار دادن کاتتر یا استنت

چه انتظاری باید داشت:
این عمل تحت بی‌حسی موضعی یا آرام‌بخش خفیف انجام می‌شود و اسکوپ از طریق مجرای ادرار وارد می‌شود. بیماران مرد ممکن است به دلیل مجرای ادرار طولانی‌تر، احساس ناراحتی بیشتری داشته باشند. این معاینه معمولاً ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و سوزش خفیف یا تکرر ادرار پس از آن شایع است.

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی یک روش کم تهاجمی است که در آن یک آندوسکوپ از طریق برش‌های کوچک در دیواره شکم وارد شکم می‌شود. این یک تکنیک استاندارد در جراحی‌های مدرن است.

چرا انجام می‌شود؟

• تشخیص درد شکم یا لگن بدون دلیل مشخص یا ناباروری

• درمان کیست تخمدان، فیبروم یا بارداری خارج رحمی

• جراحی کیسه صفرا، آپاندیس یا فتق

• بیوپسی یا ارزیابی تومورهای شکمی

در طول عمل چه کاری می‌توان انجام داد؟

• بیوپسی یا برداشتن تومور

• برداشتن کیسه صفرا یا آپاندیس

• آزادسازی چسبندگی

• درمان اندومتریوز

چه انتظاری باید داشت:
این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و یک تا سه برش کوچک در شکم ایجاد می‌شود تا لاپاراسکوپ و ابزارهای جراحی وارد شوند. از گاز CO₂ برای باد کردن حفره شکم و بهبود دید استفاده می‌شود. بهبودی معمولاً سریع است و مدت کوتاهی در بیمارستان بستری خواهید بود.

نازوفارنگوسکوپی / لارنگوسکوپی

در این روش از یک اسکوپ نازک، انعطاف‌پذیر یا سفت که از طریق بینی یا دهان وارد می‌شود برای بررسی حفره بینی، گلو و حنجره استفاده می‌شود.

چرا انجام می‌شود؟

• گرفتگی صدا، گلودرد یا مشکل در بلع

• گرفتگی، ترشح یا خونریزی بینی

• مشکوک به تومور، پولیپ یا اختلالات تارهای صوتی

در طول عمل چه کاری می‌توان انجام داد؟

• ارزیابی عملکرد تارهای صوتی

• دهانه‌های نازوفارنکس و شیپور استاش را بررسی کنید

• بیوپسی از نواحی مشکوک

چه انتظاری باید داشت:
معمولاً در محیط کلینیک با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، نیازی به آرام‌بخش نیست. اسکوپ از طریق بینی وارد می‌شود و معاینه در عرض چند دقیقه انجام می‌شود. ناراحتی خفیف رایج است، اما نیازی به زمان بهبودی نیست.

هیستروسکوپی

هیستروسکوپیشامل وارد کردن یک اسکوپ نازک از طریق واژن به داخل رحم برای مشاهده مستقیم حفره رحم است.

چرا انجام می‌شود؟

• خونریزی غیرطبیعی رحم

• ارزیابی ناباروری

• مشکوک به پولیپ آندومتر یا فیبروم زیر مخاطی

• چسبندگی رحم

در طول عمل چه کاری می‌توان انجام داد؟

• بیوپسی

• برداشتن پولیپ یا فیبروم

• جداسازی چسبندگی

• قرار دادن آی یو دی

چه انتظاری باید داشت:
معمولاً تحت بی‌حسی موضعی یا آرام‌بخش خفیف در یک محیط سرپایی انجام می‌شود. اسکوپ از طریق واژن وارد می‌شود و از مایع برای گسترش حفره رحم برای مشاهده واضح استفاده می‌شود. این معاینه معمولاً کمتر از 30 دقیقه طول می‌کشد.

آرتروسکوپی

آرتروسکوپی یک روش کم تهاجمی است که برای تشخیص و درمان مشکلات مفصلی، معمولاً در زانو یا شانه، استفاده می‌شود.

چرا انجام می‌شود؟

• درد مفاصل یا محدودیت حرکتی

• آسیب‌های مشکوک به منیسک یا رباط

• تورم، عفونت یا التهاب مفصل

• مشکلات مزمن مفصلی بدون دلیل مشخص

در طول عمل چه کاری می‌توان انجام داد؟

• حذف قطعات شل

• ترمیم یا بخیه رباط‌ها یا غضروف‌ها

• برداشتن بافت ملتهب یا جسم خارجی

چه انتظاری باید داشت:
معمولاً تحت بیهوشی انجام می‌شود و برش‌های کوچکی در اطراف مفصل ایجاد می‌شود تا اسکوپ و ابزارها وارد شوند. بهبودی معمولاً سریع است و این روش را برای آسیب‌های ورزشی یا ترمیم‌های جزئی مفصل ایده‌آل می‌کند.

جدول خلاصه انواع آندوسکوپی و نواحی مورد بررسی آنها

آندوسکوپی یک ابزار تشخیصی و درمانی ارزشمند است که در تخصص‌های مختلف پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. جدول زیر مروری سریع بر انواع رایج آندوسکوپی و نواحی خاصی از بدن که برای معاینه آنها استفاده می‌شوند، ارائه می‌دهد. این خلاصه به روشن شدن اینکه کدام روش برای ارزیابی علائم یا شرایط خاص مناسب‌تر است، کمک می‌کند.

حوزه پزشکی امروزی طیف گسترده‌ای از روش‌های آندوسکوپی را ارائه می‌دهد که برای تشخیص و درمان مناطق خاص بدن با حداقل تهاجم طراحی شده‌اند. از برونکوسکوپی گرفته تا کولونوسکوپی، هیستروسکوپی و فراتر از آن، آندوسکوپ ابزاری همه‌کاره است که همچنان با تشخیص زودهنگام، درمان هدفمند و کاهش زمان بهبودی، مراقبت از بیمار را متحول می‌کند.

خب، آندوسکوپ چیست؟ آن چیزی بیش از یک دوربین روی لوله است - این یک ابزار نجات‌بخش است که به پزشکان اجازه می‌دهد بدون آسیب‌های جراحی باز، بیماری‌های داخلی را ببینند، تشخیص دهند و درمان کنند. چه در حال انجام آندوسکوپی فوقانی باشید، چه در حال یادگیری روش انجام آندوسکوپی، یا با دقت مراحل آماده‌سازی آندوسکوپی خود را دنبال کنید، درک عملکرد و اهمیت آندوسکوپ می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری‌های آگاهانه در مورد مراقبت‌های بهداشتی کمک کند.