Hastaneler ve Distribütörler için Laparoskop Tedarikçi Rehberi

Laparoskop sektörü, minimal invaziv cerrahilere olan talep, optik teknolojideki gelişmeler ve değer odaklı sağlık hizmeti tedarikine geçişin etkisiyle küresel tıbbi cihaz pazarının en dinamik segmentlerinden biri haline gelmiştir. Hastaneler ve distribütörler için doğru laparoskop tedarikçisini seçmek artık bir işlem kararı değil, hasta güvenliğini, klinik sonuçları ve finansal sürdürülebilirliği etkileyen stratejik bir yatırımdır. Bu teknik doküman, tedarikçileri değerlendirmek, fiyatlandırmayı kıyaslamak ve laparoskop ekosistemini şekillendiren uzun vadeli eğilimleri anlamak için yapılandırılmış bir çerçeve sunmaktadır.

Laparoskop Pazar Manzarasını Anlamak

Laparoskopi, genel cerrahi, jinekoloji ve üroloji gibi alanlardaki işlemleri mümkün kılan modern minimal invaziv cerrahinin merkezinde yer almaktadır. Küresel pazar büyüklüğü sürekli olarak artmış olup, %7'nin üzerinde bir bileşik yıllık büyüme oranıyla 2030 yılına kadar 10 milyar ABD dolarını aşması tahmin edilmektedir. Hastaneler, daha kısa iyileşme süreleri, düşük yatış maliyetleri ve artan hasta memnuniyeti nedeniyle laparoskopik işlemlere öncelik vermektedir. Distribütörler, hükümetin cerrahi altyapı ve eğitim programlarına yaptığı yatırımlarla desteklenen, laparoskopik cerrahinin benimsenmesinin hızlandığı gelişmekte olan bölgelerde büyüyen fırsatlar görmektedir.

Bölgesel farklılıklar önemlidir. Kuzey Amerika ve Avrupa, köklü satış sonrası hizmetleri olan küresel markaların hakim olduğu olgun pazarlardır. Asya-Pasifik'te, özellikle Çin ve Hindistan'da, rekabetçi fiyatlar sunan yerli üreticiler sayesinde hızlı bir adaptasyon süreci yaşanmaktadır. Afrika ve Latin Amerika'daki gelişmekte olan pazarlar yeni büyüme fırsatları sunsa da, tedarik genellikle bütçeler ve yasal düzenlemelerin karmaşıklığı nedeniyle kısıtlanmaktadır. B2B alıcıları için, bu bölgesel dinamikleri anlamak, çeşitlendirilmiş bir tedarik stratejisi oluşturmada hayati önem taşımaktadır.

Laparoskop Teknolojisine Genel Bakış

Laparoskop, temelde ameliyat sırasında vücudun içinden yüksek kaliteli görüntüler iletmek üzere tasarlanmış optik bir cihazdır. Sistem genellikle sert veya esnek bir skop, yüksek çözünürlüklü bir kamera, bir ışık kaynağı ve cerrahi sistemlerle entegrasyon için aksesuarlar içerir. Teknolojik gelişmeler, netliği ve ergonomiyi önemli ölçüde iyileştirerek hastaneler ve distribütörler için tedarik seçeneklerini etkilemiştir.

Laparoskop Çeşitleri

• Sert Laparoskoplar: Dayanıklı optikleri ve hassas görüntü kalitesiyle bilinen en yaygın tiptir. Genel ve jinekolojik cerrahide tercih edilir.

• Esnek Laparoskoplar: Karmaşık anatomik yapılarda manevra kabiliyeti sağlarlar, ancak genellikle daha yüksek maliyet ve bakım gerektirirler.

• Tek Kullanımlık Laparoskoplar: Enfeksiyon kontrolü ve maliyet öngörülebilirliği nedeniyle, özellikle ayakta tedavi merkezlerinde giderek daha fazla benimsenmektedir.

Yenilik Trendleri

• Dokuların daha keskin görüntülenmesini sağlayan 4K ve 8K çözünürlüklü sistemler.

• Karmaşık ameliyatlarda derinlik algısını destekleyen 3 boyutlu laparoskoplar.

• Yapay zeka tabanlı görüntü iyileştirme ve robotik destekli cerrahi platformlarıyla entegrasyon.

• Cerrah yorgunluğunu azaltan hafif ergonomik tasarımlar.

Alıcılar için teknolojik uyumluluk kritik öneme sahiptir. Hastaneler, laparoskopun halihazırda kullanımda olan görüntüleme platformları, monitörler ve elektrocerrahi üniteleriyle sorunsuz bir şekilde entegre olmasını sağlamalıdır. Distribütörler, ürünlerin bölgesel sağlık hizmetleri ve eğitim ortamlarına uyarlanabilirliğini değerlendirmelidir.

Düzenleyici ve Uyumluluk Hususları

Mevzuata uygunluk, laparoskop tedarikinde en önemli değerlendirme kriterlerinden biridir. Hastaneler ve distribütörler yalnızca uluslararası kabul görmüş standartlara uyan tedarikçilerle çalışmalıdır. Amerika Birleşik Devletleri'nde laparoskoplar, FDA 510(k) onayı gerektiren Sınıf II tıbbi cihazlar olarak sınıflandırılır. Avrupa Birliği'nde ise Tıbbi Cihaz Yönetmeliği (MDR) kapsamında CE işareti zorunludur. Çin gibi diğer bölgeler NMPA sertifikası gerektirirken, birçok Orta Doğu ve Latin Amerika pazarı uluslararası onaylara başvurmaktadır.

Ürün sertifikasyonuna ek olarak, tedarikçiler ISO 13485 kalite yönetim sistemlerine uyum sağlamalıdır. İzlenebilirlik, sterilizasyon doğrulaması ve pazara sunum sonrası gözetim programları, hasta güvenliğini sağlamak için hayati önem taşır. Hastaneler genellikle tedarik sırasında belge talep ederken, distribütörler düzenleyici yükümlülüklerden kaçınmak için uyumluluğu teyit etmelidir. Alıcılar ayrıca, denetimler sırasında garanti politikalarını, geri çağırma geçmişini ve tedarikçilerin teknik belge sağlamaya hazır olup olmadığını da incelemelidir.

Hastaneler ve Dağıtımcılar için Tedarik Faktörleri

Hastaneler için laparoskop tedarik kararları, klinik performans, toplam sahip olma maliyeti (TCO) ve cerrahi iş akışlarıyla uyumluluk tarafından yönlendirilir. Distribütörler için ise temel hususlar pazar talebi, tedarikçi güvenilirliği ve kâr marjı potansiyelidir. Her iki grup da ölçülebilir sonuçlara öncelik veren sistematik bir değerlendirme çerçevesinden faydalanır.

Temel Değerlendirme Kriterleri

• Optik Kalite: Farklı ışık koşullarında netlik, görüş alanı ve bozulma direnci.

• Dayanıklılık: Performans kaybı olmadan tekrarlanan sterilizasyon döngülerine dayanabilme yeteneği.

• Ergonomi: Cerrahların kullanım kolaylığı, ağırlık dağılımı ve kullanım kolaylığı hakkındaki geri bildirimleri.

• Yaşam Döngüsü Maliyetleri: Cihazın fiyatı, ilgili sarf malzemeleri ve beklenen bakım giderleri.

• Satış Sonrası Hizmet: Teknik destek, yedek parça ve eğitim kaynaklarının bulunması.

OEM/ODM özelleştirmesi, distribütörler ve özel markalar için önemli bir faktördür. Markalama, ambalajlama ve aksesuar konfigürasyonunda özelleştirme sunan tedarikçiler, bölgesel pazarlarda rekabet avantajları yaratabilir. Hastaneler ayrıca robotik sistemler veya özel cerrahi programlarla entegrasyon için özel çözümler arayabilir.

Tedarikçi Değerlendirme Çerçevesi

Doğru laparoskop tedarikçisini seçmek, hem ürün kalitesini hem de tedarikçi güvenilirliğini değerlendiren yapılandırılmış bir çerçeve gerektirir. Hastaneler ve distribütörler genellikle tedarikçileri birden fazla boyutta karşılaştırmak için puanlama sistemleri oluşturur. Bu bölüm, alıcıların tedarik süreçlerine uyarlayabilecekleri pratik bir çerçeve sunmaktadır.

Tedarikçi Kategorileri

• Küresel Markalar: Gelişmiş teknoloji, güçlü hizmet ağları ve birinci sınıf fiyatlar sunan köklü çok uluslu şirketler. Uzun vadeli güvenilirlik ve marka bilinirliğine öncelik veren hastaneler için idealdir.

• Bölgesel Üreticiler: Rekabetçi fiyatlandırma ve yerelleştirilmiş hizmet sunan orta ölçekli şirketler. Genellikle maliyet ve duyarlılığın kritik öneme sahip olduğu gelişmekte olan pazarlarda güçlüdürler.

• OEM/ODM Fabrikaları: Özel markalı çözümler sunan üretim ortakları. Özel ürün hatları oluşturmak isteyen distribütörler veya bütçe kısıtlamalarını yöneten hastaneler için caziptir.

Değerlendirme Boyutları

• Üretim Kapasitesi: Özellikle ihale bazlı tedariklerde büyük siparişleri karşılayabilme ve zamanında teslimatı sağlayabilme yeteneği.

• Mevzuata Uygunluk: Hedef pazarlara yönelik FDA, CE, ISO 13485 gibi sertifikasyonlar ve ulusal onaylar.

• Kalite Kontrol: Belgelenmiş test prosedürleri, sterilizasyon doğrulaması ve izlenebilirlik sistemleri.

• Teknik Destek: Eğitim, servis mühendisleri ve uzaktan sorun giderme olanaklarının bulunması.

• Fiyatlandırma ve Tedarik Zinciri İstikrarı: Şeffaf fiyatlandırma modelleri, istikrarlı hammadde temini ve risk yönetimi stratejileri.

Tedarikçi Karşılaştırma Matrisi (Örnek)

Hastaneler genellikle kalite, uyumluluk ve hizmet güvenilirliğine öncelik verirken, dağıtımcılar fiyatlandırma ve özelleştirme seçeneklerine daha fazla önem verebilir. Karşılaştırma matrisi, karar vericilerin tedarikçiler ve stratejik hedeflere uygun seçili iş ortakları arasındaki dengeleri görselleştirmelerine yardımcı olabilir.

Fiyatlandırma Trendleri ve Maliyet Karşılaştırması

Laparoskop fiyatları, teknolojiye, tedarikçi kategorisine ve pazar bölgesine göre önemli ölçüde değişiklik gösterir. Fiyatlandırma ölçütlerini anlamak, hem bütçelerini yöneten hastaneler hem de kârlı kâr marjları arayan distribütörler için kritik öneme sahiptir.

Küresel Fiyat Aralıkları

• Düşük Maliyetli Cihazlar: 500-1.500 ABD Doları arasında değişen fiyatlar, genellikle bölgesel üreticiler ve OEM fabrikaları tarafından sunulmaktadır. Temel laparoskopik prosedürler veya giriş seviyesi pazarlar için uygundur.

• Orta Seviye Cihazlar: 2.000-5.000 ABD Doları, performans ve maliyet dengesi. Genellikle ikincil hastanelerde ve karma pazarlara hizmet veren distribütörler tarafından kullanılır.

• Üst Düzey Cihazlar: 4K/3D sistemler gibi gelişmiş görüntüleme teknolojilerine sahip küresel markalar tarafından sunulan, 6.000-12.000 ABD Doları ve üzeri fiyatlara sahip cihazlar.

Fiyatı Etkileyen Faktörler

• Teknik Özellikler: Çözünürlük, çap ve ergonomik özellikler.

• Marka Premium: Tanınmış markalar, hizmet güvenilirliğinin de etkisiyle daha yüksek fiyatlar talep ederler.

• Özelleştirme: OEM/ODM paketleme, markalama ve aksesuar paketleri maliyetleri artırabilir.

• Hacim İndirimleri: Toplu alımlar ve uzun vadeli sözleşmeler birim maliyetleri %10-20 oranında düşürebilir.

Maliyet Optimizasyon Stratejileri

• İstikrarlı fiyatlandırmayı güvence altına almak için çok yıllık tedarik sözleşmeleri müzakere edin.

• Daha iyi indirimler için laparoskop satın alımlarınızı tamamlayıcı ekipmanlarla (ışık kaynakları, monitörler) birlikte satın alın.

• Maliyet ve güvenilirliği dengelemek için birinci sınıf bir markadan ve bölgesel bir üreticiden çift kaynak almayı düşünün.

• Yerelleştirilmiş fiyatlandırma avantajlarına erişmek için dağıtım ağlarından yararlanın.

Klinik mükemmelliğe odaklanan hastaneler birinci sınıf sistemlere yatırım yaparken, fiyat hassasiyeti yüksek pazarlarda faaliyet gösteren distribütörler genellikle bölgesel veya OEM tedarikçileri tercih eder. Performans ve fiyat arasındaki dengeyi anlamak, tedarik başarısının merkezinde yer alır.

Vaka Çalışmaları: Hastane ve Dağıtımcı Tedarik Modelleri

Gerçek dünya tedarik modellerinin incelenmesi, alıcılara eyleme geçirilebilir içgörüler sağlar. Aşağıdaki vaka çalışmaları, laparoskop tedarikine yönelik farklı yaklaşımları vurgulamaktadır.

Vaka 1: Bir Hastane Ağında Merkezi Tedarik

Avrupa'daki büyük bir hastane grubu, birden fazla tesiste laparoskopik ekipmanları standartlaştırmak için merkezi tedarik sistemini benimsedi. Grup, talebi birleştirerek küresel bir markayla hacim indirimleri müzakere etti ve %15 maliyet tasarrufu sağladı. Ayrıca, standartlaştırılmış eğitim programları ve hizmet sözleşmeleri operasyonel verimliliği ve hasta sonuçlarını iyileştirdi.

Vaka 2: Distribütör Liderliğindeki Pazar Genişlemesi

Güneydoğu Asya'daki bir tıbbi cihaz distribütörü, OEM markalama hizmeti sunan bölgesel bir üreticiyle ortaklık kurdu. Bu sayede distribütör, rekabetçi fiyatlarla tescilli bir laparoskop serisi piyasaya sürerek, ikinci basamak hastaneler ve özel kliniklerdeki pazar payını genişletti. Bu strateji, ithal cihazlara olan bağımlılığı azalttı ve kâr marjlarını iyileştirdi.

Vaka 3: Özel Etiketleme için OEM Ortaklığı

ABD merkezli bir sağlık çözümleri sağlayıcısı, özel markalı bir laparoskop ürünü geliştirmek için Çin'deki bir OEM fabrikasıyla iş birliği yaptı. Tedarikçi, ambalaj, marka ve aksesuar setlerini özelleştirdi. Bu anlaşma, sağlayıcının pazarlama ve dağıtım üzerindeki kontrolünü korurken, özel çözümlerle niş pazarları hedeflemesini sağladı.

Tedarik Zinciri Riskleri ve Azaltma

Laparoskop tedarik zinciri, hammadde tedarikçileri, OEM üreticileri ve birçok bölgedeki distribütörleri kapsayan oldukça küresel bir yapıya sahiptir. Bu karmaşıklık, alıcıları stratejik olarak öngörülmesi ve yönetilmesi gereken çeşitli risklerle karşı karşıya bırakmaktadır.

Temel Riskler

• Küresel Kesintiler: Pandemiler, ticaret kısıtlamaları veya jeopolitik istikrarsızlık gibi olaylar sevkiyatları geciktirebilir ve maliyetleri artırabilir.

• Hammadde Volatilitesi: Paslanmaz çelik, optik cam ve yarı iletken bileşen fiyatları küresel piyasa dalgalanmalarına tabidir.

• Düzenleyici Gecikmeler: Yeni tıbbi cihaz yönetmelikleri (örneğin, AB MDR) ürün onaylarını ve bulunabilirliğini yavaşlatabilir.

• Kalite Tutarsızlığı: Güçlü kalite sistemleri olmayan düşük maliyetli tedarikçilerden kaynak sağlamak, arızalı cihazlara ve daha yüksek uzun vadeli maliyetlere yol açabilir.

Risk Azaltma Stratejileri

• Çeşitlendirilmiş Tedarik: Hastaneler ve dağıtımcılar, bağımlılığı azaltmak için farklı bölgelerdeki birden fazla tedarikçiyle çalışmalıdır.

• Yerel Depolama: Bölgesel distribütörler, teslim sürelerini kısaltmak ve yanıt verme hızını artırmak için yerel depolar kurabilirler.

• Tedarikçi Denetimleri: Tedarikçi yerinde denetimler veya üçüncü taraf denetimleri yapmak, uyumluluğu garanti altına alır ve kalite risklerini azaltır.

• Dijital Tedarik Zinciri Araçları: Talep dalgalanmalarını tahmin etmek ve stok seviyelerini optimize etmek için yapay zeka destekli tahmin ve envanter yönetim sistemlerini kullanın.

Dayanıklı tedarik stratejileri, yedekliliği, şeffaflığı ve güvenilir tedarikçilerle iş birliğini önceliklendirir. Proaktif risk yönetimini benimseyen hastaneler ve dağıtımcılar, hem maliyet hem de güvenilirlik açısından uzun vadeli avantajlar elde edecektir.

Laparoskop Endüstrisinin Gelecek Görünümü

Laparoskopi sektörü, teknolojik inovasyon ve pazar genişlemesinde yeni bir aşamaya giriyor. Önümüzdeki on yıl boyunca sektör, hem klinik hem de ekonomik etkenler tarafından şekillendirilecek.

Teknolojik Gelişmeler

• Pediatrik ve mikro cerrahilerde laparoskopların minyatürleştirilmesi.

• Gelişmiş hassasiyet için laparoskopları cerrahi robotlarla entegre eden robotik destekli sistemler.

• Otomatik doku tanıma için cerrahi görüntülemede yapay zeka ve makine öğrenimi uygulandı.

• Çevresel etkiyi azaltan sürdürülebilir malzemeler ve çevre dostu sterilizasyon yöntemleri.

Piyasa Dinamikleri

• Asya-Pasifik'te sağlık yatırımlarının artması ve orta sınıf nüfusunun genişlemesi nedeniyle büyüme devam ediyor.

• Ayakta tedavi cerrahisi merkezlerinde enfeksiyon kontrolü amacıyla tek kullanımlık laparoskopların kullanımının artırılması.

• Büyük markaların portföylerini genişletmek için bölgesel üreticileri satın almasıyla tedarikçilerin konsolidasyonu.

• Dağıtıcıların, paket hizmetler, finansman ve eğitim çözümleri sunan aracılar olarak daha fazla rol alması.

Gelecek, hastanelere ve dağıtımcılara özel esnek çözümler sunarken teknoloji, uyumluluk ve maliyet verimliliği arasında denge kurabilen tedarikçilerin lehine olacak. Alıcılar, devam eden değişimleri öngörmeli ve ortaya çıkan fırsatlarla uyumlu tedarik stratejileri oluşturmalıdır.

Alıcılar İçin Pratik Tedarik Kontrol Listesi

Hastanelerin ve dağıtımcıların bilinçli kararlar almalarına yardımcı olmak için aşağıdaki tedarik kontrol listeleri temel hususları özetlemektedir.

Hastane Tedarik Kontrol Listesi

• Klinik gereksinimleri tanımlayın (cerrahi uzmanlıklar, işlem hacmi).

• Yasal sertifikasyonları (FDA, CE, ISO 13485) doğrulayın.

• Optik netliği ve ergonomik performansı değerlendirin.

• Yaşam döngüsü maliyet analizini (cihaz, bakım, sarf malzemeleri) talep edin.

• Satış sonrası hizmet taahhütlerini ve eğitim programlarını değerlendirin.

• Garanti ve değiştirme politikalarını inceleyin.

Distribütör Tedarik Kontrol Listesi

• Yerel pazar talebini ve rekabet ortamını analiz edin.

• Tedarikçinin üretim kapasitesini ve teslim sürelerini teyit edin.

• OEM/ODM özelleştirme fırsatlarını kontrol edin.

• Fiyat rekabet gücünü ve marj potansiyelini değerlendirin.

• Tedarikçilerden pazarlama ve teknik destek materyallerini güvence altına alın.

• Bölge ve münhasırlık konusunda net şartlar içeren dağıtım anlaşmaları yapın.

Tedarik Karar Matrisi

Hastaneler ve dağıtımcılar, tedarikçileri uyumluluk (%30), ürün kalitesi (%25), hizmet (%20), maliyet (%15) ve özelleştirme (%10) gibi ağırlıklı kriterlere göre sıralamak için bir puanlama matrisi kullanabilirler. Bu yapılandırılmış yaklaşım, şeffaf ve savunulabilir tedarik kararları sağlar.

Ek

Terimler Sözlüğü

• Laparoskop: Minimal invaziv cerrahi sırasında karın boşluğunu görüntülemek için kullanılan tıbbi bir cihazdır.

• OEM (Orijinal Ekipman Üreticisi): Başka bir firmanın markası altında cihaz üreten tedarikçi.

• ODM (Orijinal Tasarım Üreticisi): Özel markalı ürünler için tasarım ve üretim hizmetleri sunan tedarikçi.

• TCO (Toplam Sahip Olma Maliyeti): Satın alma, bakım ve elden çıkarma maliyetlerini içeren kapsamlı bir maliyet ölçüsüdür.

Standartlar ve Yönergeler

• ISO 13485: Tıbbi cihazlar – Kalite yönetim sistemleri.

• FDA 510(k): Amerika Birleşik Devletleri'nde tıbbi cihazlar için pazarlama öncesi bildirim.

• CE İşareti (MDR): Avrupa Birliği'nde cihazlar için düzenleyici onay.

• AAMI Standartları: Cerrahi aletler için sterilizasyon ve yeniden işleme kılavuzları.

Önerilen Tedarikçi Kaynakları

• Sertifikalı laparoskop üreticilerinin küresel dizinleri.

• MedTech Europe ve AdvaMed gibi ticaret birlikleri.

• Hastane ve distribütör ortaklıkları için tedarik platformları.
  
  

Laparoskop tedarikini işlemsel bir satın alma yerine stratejik bir ortaklık olarak ele alan hastaneler ve distribütörler, uzun vadeli değeri en üst düzeye çıkaracaktır. Tedarikçi değerlendirmesini klinik ve ticari hedeflerle uyumlu hale getirerek, alıcılar hem hasta bakımını hem de finansal performansı iyileştiren ileri cerrahi teknolojilere sürdürülebilir erişim sağlayabilirler.

SSS

1. Hastaneler laparoskop tedarikçisi seçerken hangi faktörleri göz önünde bulundurmalıdır?

   Hastaneler, laparoskop tedarikçilerini ürün kalitesi, mevzuata uygunluk, optik performans ve satış sonrası hizmet temelinde değerlendirmelidir. Bakım ve eğitim dahil toplam sahip olma maliyeti, cerrahi bölümlerde sürdürülebilir kullanımın sağlanması için eşit derecede önemlidir.

2. Distribütörler OEM/ODM laparoskop üreticileriyle çalışmanın faydalarını nasıl görürler?

   Distribütörler, OEM/ODM laparoskop tedarikçileriyle ortaklık kurarak esneklik ve kâr marjı avantajları elde eder. Bu üreticiler genellikle özel markalama, özelleştirilmiş ambalajlama ve rekabetçi fiyatlandırma sağlayarak, distribütörlerin ürün portföylerini genişletmelerine ve bölgesel pazar payı elde etmelerine olanak tanır.

3. 2025 yılında laparoskopların genel fiyat aralıkları nelerdir?

   Laparoskop fiyatları, teknolojiye ve tedarikçi türüne göre değişiklik göstermektedir. Bölgesel üreticilerin giriş seviyesi modellerinin fiyatı 500-1.500 ABD doları, orta seviye cihazların fiyatı 2.000-5.000 ABD doları arasında değişirken, 4K veya 3D görüntüleme özellikli üst düzey laparoskopların fiyatı birim başına 6.000-12.000 ABD dolarını aşabilmektedir.

4. Laparoskop tedarikinde mevzuata uyum neden kritik öneme sahiptir?

   FDA, CE işareti ve ISO 13485 gibi standartlara uyum, laparoskopların güvenlik ve kalite gerekliliklerini karşılamasını sağlar. Hastaneler ve distribütörler, klinik risklerden ve yasal yaptırımlardan kaçınmak için sağlam dokümantasyona ve kanıtlanmış sertifikalara sahip tedarikçilere öncelik vermelidir.

5. Distribütörlerin laparoskop tedarik zincirindeki rolü nedir?

   Distribütörler, laparoskop üreticilerini hastanelerle buluşturan önemli aracılar olarak hareket ederler. Pazar erişimi, yerel hizmet sağlarlar ve genellikle eğitim ve lojistik desteği sağlarlar. Birçok distribütör ayrıca OEM fabrikalarıyla iş birliği yaparak özel markalı laparoskop ürünleri de geliştirir.